Commercie en zelfliefde
|
|
Tijd om te lezen min
Deze week verscheen in het NRC een artikel van Isa Davids met de titel "Stop de commerciële uitbuiting van zelfliefde". Het stuk was genuanceerder dan de kop. Het gaat over de actualiteit van het onderwerp zelfliefde en de mate waarin daar een markt omheen gebouwd wordt. Het is goed dat daar eens bij stil wordt gestaan. Dan kunnen we in helderheid naar de positieve en negatieve kanten van dit vraagstuk kijken.
De positieve kant van de commercialisering van zelfliefde
Gebrek aan zelfwaardering is een enorm maatschappelijk probleem. Grote groepen mensen worstelen met hun zelfbeeld. Dat staat hun ontwikkeling in de weg. Bij vele kansen gaan ze ervanuit dat het niet voor hen is weggelegd. Alle initiatieven die mensen helpen om uit dat dal te klimmen zijn waardevol. De populariteit van die initiatieven (boeken, video’s, theatertours, cursussen enz.) geeft aan hoe groot de behoefte is en dat is dus prima. Probeer niet te oordelen over hulp die geboden wordt en waar mensen zich blijkbaar sterk toe aangetrokken voelen. Onze samenleving gaat niet zachtzinnig om met mensen die aan zichzelf twijfelen. Het is logisch dat grote groepen mensen daar steun in zoeken en gelukkig ook vinden.
De negatieve kant van de commercialisering van zelfliefde.
Laten we er niet omheen draaien: commercie gaat over het opwekken van begeerte en daar geld aan verdienen. Dat gebeurt niet alleen rondom het thema zelfliefde. Alle vormen van 'jezelf belonen' spelen op dit gevoel in. Dat kan met een reep chocola, een smeerseltje of een 'retreat' op Bali. Al die boodschappen verkopen je het idee dat je het verdient hebt om jezelf iets cadeau te doen. Uiteindelijk geldt dat voor alle vormen van reclame. Het wekt een begeerte op en stimuleert je om aan de verleiding toe te geven. Mensen met een negatief zelfbeeld zijn gevoeliger voor verleiding. Hoe groter de leegte in jezelf, hoe groter het gat dat je wilt vullen. Daar wordt niet alleen op ingespeeld met producten die zelfliefde bevorderen. Ook mode, voeding, sport, vakantie spelen hier op in. We kunnen daar van alles van vinden, maar het is gewoon toegestaan en ingeburgerd.
De eigen verantwoordelijkheid
Laten we het perspectief verplaatsen naar de eigen verantwoordelijkheid. Ieder mens is in de gelegenheid om al die commerciële bombardementen te weigeren. Je kunt het negeren. Dat wordt je niet zo makkelijk gemaakt, maar het kan wel. Je kunt je om te beginnen afsluiten voor alle gratis media, want die leven van het opwekken van begeerte en het exploiteren daarvan. Dat weet je want daar doen ze niet geheimzinnig over. Daarom zijn ze gratis. Ze wekken verslaving op. Dat is hun verdienmodel. Ze noemen je ook geen klant, maar een 'user'. Daar komt bij dat je zelfbeeld in het algemeen geen opkikker krijgt door naar sociale media te kijken. Er komen allerlei mensen voorbij die extreem goed zijn in wat ze doen, waardoor de lat voor jezelf voor je gevoel alleen maar hoger komt te liggen.
Het begeerte-dilemma
De fundamentele vraag is waarom je ontvankelijk bent voor al die manipulatieve boodschappen. In De Monnik & De Magiër ga ik dieper in op de kracht die uitgaat van begeerteloosheid. Je wordt ongrijpbaar als je begeerte loslaat.Laten we eerst nog even stilstaan bij de vraag wat de essentie van begeerte is. Waarom sta je toe dat er begeerte in je opgewekt wordt en waarom geef je daar vervolgens ook aan toe? Deze vraag gaat over bewust leren voelen. Waarom voel je begeerte? Dat is nou typisch een voorbeeld van een vraag die je onderzoekt in contemplatie. Eerst concentreren, dan mediteren en als het stil is geworden tussen je oren, dan richt je de aandacht volledig op de oorsprong van begeerte. Je kijkt goed wat er aan vooraf gaat. Dan zie je dat begeerte ontstaat uit de drang om een leegte te vullen. Het is een symptoom van onvrede. Je voelt een begeerte omdat je onderbewust gedreven wordt om iets aan jezelf toe te voegen. Het diepere dilemma met betrekking tot begeerte is het volgende:
De ware betekenis van soberheid
De synthese is dat je niet ontvankelijk bent voor commercie of welke andere begeerte-opwekkende prikkels dan ook omdat er helemaal geen leegte is om te vullen. Dat bereik je kort gezegd door een vervullend leven te leiden. Als je doet wat je echt wil doen en je voelt dat jij en je leven waardevol zijn zoals het is, dan wordt je vanzelf sober. Als je tevreden bent over jezelf laat jij je toch niet aanpraten dat je door een zalfje, een supplement of een 'retreat' in een tropisch oord ineens een transformatie door gaat maken? Als je gelukkig bent wíl je helemaal geen transformatie. Soberheid door tevredenheid met jezelf en je leven is dus de remedie. Dan beperken verlangens zich tot de dingen die je nodig hebt om je zielsverlangen te vervullen. Je wordt dus doelgericht. Er zijn altijd een aantal basisvoorwaarden waarin je moet voorzien om te kunnen blijven functioneren. Je moet eten en drinken, je hebt een dak boven je hoofd nodig en als je afgelegen woont heb je ook vervoer nodig. Dan nog wat acceptabele kleding, dat is het wel zo'n beetje. Alles wat je daarnaast om je heen verzamelt is strikt genomen niet nodig. In een vervullend leven hoeft dat niet. Je ontleent je gevoel van waarde aan het leven zelf en niet aan spullen of het najagen van ervaringen.
Maar mag ik dan helemaal niks meer?
Natuurlijk wel, je mag alles, maar als het je beperkt in je vrijheid helpt het je wel om een bewuste afweging te maken. Het is gewoon een symptoom van onvrede en eraan toegeven lost het niet voor je op. Bij alles wat je verlangt is de eerste vraag of het je beperkt in je mogelijkheid om liefde en vrijheid te ervaren. Als het in dat opzicht geen rol speelt is het gewoon een bijzaak. Veel plezier ermee. Als het je wel beperkt én je kunt het niet laten om eraan toe te geven, dan is het in essentie een verslaving en één van de kenmerken van verslaving is ontkenning, dus sta even extra stil bij je eerlijkheid naar jezelf.
Als je oprecht naar bewustwording streeft ga je iets doen met de informatie die de emotie van begeerte je geeft. Het is een symptoom van onvrede en daar kun je iets aan doen. In hoofdstuk 8 van De Monnik & De Magiër laat ik zien dat je elke dag de kans hebt om van je leven een lesboek te maken. Je kunt steeds alert zijn voor destructieve processen en door bewustwording heb je de mogelijkheid om zulke processen om te buigen naar constructieve processen. Dát is de waarde van helderheid als vaardigheid. Met betrekking tot begeerte is het duidelijk. Toegeven aan begeerte vult de leegte hooguit kortstondig en dat geeft je na afloop niet alleen datzelfde lege gevoel weer terug, het heeft ook een negatieve invloed op je zelfbeeld, waardoor begeerte nog meer grip op je krijgt. Daarom is het een neergaande spiraal.
Je zelf trainen om dit proces te herkennen brengt je in een opgaande spiraal. Je zelfbeeld wordt positiever als je meer verleiding kunt weerstaan en als je zelf herkent dat je waardevol bent. Dat lukt je al door het goede voorbeeld te geven en nog beter door anderen te helpen, hoe kleinschalig je dat ook doet. Naast behulpzaamheid is het oefenen met onthechting belangrijk voor de ontwikkeling van begeerteloosheid. Ga rechtop zitten in een actieve houding. Richt je aandacht naar binnen en kies ervoor om alle prikkels die bij je binnenkomen of in je opkomen te negeren. Je kijkt ernaar zonder te reageren en zonder te oordelen. Hoe langer je dat doet, hoe meer die prikkels naar de achtergrond raken. Dat is het begin van concentratie en geeft je door training de mogelijkheid van meditatie. De weg naar begeerteloosheid is dus eenvoudig: mediteer voldoende. De innerlijke toeschouwer neemt waar zonder oordeel. Daar vind je de synthese. Verleg je aandacht naar de opgaande spiraal. Dat is elke dag de keuze.
Ik wens je vrijheid door helderheid
Yohyon
Gerelateerd product
De Monnik & De Magiër
€34,95